Materiały sprężyste stosowane są w wielu przyrządach sportowych. Dzięki plastyczności różnych materiałów można na przykład zwijać druty. Substancje kruche też znajdują liczne zastosowania. Wbrew nazwie nie zawsze są delikatne. Na przykład betonowa płyta jest krucha, ale na pewno nie udałoby ci się jej złamać. Na południu Polski, w Beskidzie Śląskim leży Przełęcz Salmopolska, obniżenie terenu o wysokości 934 metrów n.p.m. Leży ona w paśmie Baraniej Góry i jest niezwykle malowniczą drogą TREKKING DO BAZY POD EVERESTEM PLAN i MAPA WARIANTY Unikalną cechą naszych trekkingów do bazy pod Everestem są warianty, dzięki którym jeszcze przed wyjazdem możesz dobrać ten najwłaściwszy do swoich oczekiwań lub zmienić wybrany już w trakcie wyprawy. Jeśli 16 dni to za długo, to na piechotę do bazy będzie Ci trudno dotrzeć, ale mamy dobrą wiadomość: możesz tam polecieć Vay Tiền Nhanh. 1) Na jakim kontynencie leżą Himalaje? a) Azja b) Europa c) Australia i Oceania d) Afryka 2) Ile mają długości największe lodowce w Himalajach? a) 29 km b) 31 km c) 32 km d) 30 km 3) Ile metrów nad poziomem morza Mount Everest? a) 8847 m b) 8848 m c) 8850 m d) 8849 m 4) Kto jako pierwszy zdobył wszystkie ośmiotysięczniki w Himalajach? a) Jerzy Kukuczka b) Robert Peary c) Reinhold Messner d) Roald Amundsen 5) Wymień kolejno piętra roślinności w Himalajach. a) Piętro wiecznie zielonych lasów, piętro lasów liściastych, piętro lasów iglastych, piętro krzewów, piętro górskich łąk, piętro śnieżne b) Pogórze, regiel dolny, regiel górny, piętro kosodrzewiny, hale, turnie c) Piętro lasów liściastych, piętro lasów iglastych, piętro wiecznie zielonych lasów, piętro górskich łąk, piętro krzewów, piętro śnieżne d) Piętro wiecznie zielonych lasów, piętro lasów liściastych, piętro lasów iglastych, piętro kosodrzewiny, hale, turnie 6) Co utworzyło się w wysoko położonych częściach dolin Himalajów? a) Lądolody b) Stoki c) Granie d) Lodowce górskie 7) Co utrudnia głównie mieszkańcom Himalajów niska temperatura, strome stoki i mało żyzne gleby? a) Uprawę roślin b) Budowanie domów c) Przemieszczanie się d) Hodowanie zwierząt 8) Jak nazywają się mieszkańcy najwyższych gór świata? a) Jakuci b) Inuici c) Szerpowie d) Masajowie 9) Z czego Szerpowie budują swoje domy? a) Z kamienia b) Z drewna c) Z gliny d) Z cegieł 10) Wymień 3 zwierzęta charakterystyczne dla Himalajów. a) Jak, tygrys, panda mała b) Niedźwiedź himalajski, los, niedźwiedź polarny c) Makak, irbis, jeleń d) Nahur, ułar, maskonur 11) Wymień 3 rośliny charakterystyczne dla Himalajów. a) Sosna, różanecznik, damarzyk b) Sosna himalajska, różanecznik, wierzba polarna c) Damarzyk, borówka brusznica, świerk d) Sosna himalajska, różanecznik, damarzyk 12) Jakie zwierzęta hodują Szerpowie? a) Jaki, kozy, krowy b) Owce, jaki, renifery c) Owce, kozy, krowy d) Jaki, owce, kozy 13) Szerpowie jakie uprawiają na małych poletkach rośliny? a) Ryż, cytrusy, ziemniaki, herbatę b) Ryż, pomarańcze, mandarynki, herbatę c) Kawę, ryż, herbatę, pomidory d) Ziemniaki, marchewki, cytryny, oliwki 14) Kim są głównie Szerpowie? a) Tragarzami b) Przewodnikami c) Tragarzami i przewodnikami d) Ratownikami 15) Ile jest na Ziemi szczytów górskich o wysokości przekraczającej 8000 m a) 12 b) 13 c) 14 d) 15 16) Czy występowanie krajobrazu wysokogórskiego jest zależne od stref klimatycznych? a) Tak b) Nie 17) Czy piętra roślinności w Himalajach jest podobna do stref klimatycznych? a) Nie b) Tak 18) Czy krajobraz pustyń lodowych przypomina piętro śnieżne? a) Tak b) Nie 19) Czy krajobraz tundry przypomina piętro górskich łąk? a) Nie b) Tak 20) Czy krajobraz tajgi przypomina piętro lasów iglastych? a) Tak b) Nie 21) Czy krajobraz śródziemnomorski przypomina piętro krzewów? a) Nie b) Tak Ranking Ta tablica wyników jest obecnie prywatna. Kliknij przycisk Udostępnij, aby ją upublicznić. Ta tablica wyników została wyłączona przez właściciela zasobu. Ta tablica wyników została wyłączona, ponieważ Twoje opcje różnią się od opcji właściciela zasobu. Życie Szerpów odmieniło spotkanie z brytyjskim podróżnikiem i poszukiwaczem przygód sir Ranulphem Fiennesem i Michaelem Koboldem, założycielem amerykańskiej marki zegarków Kobold, którzy w 2010 roku postanowili zdobyć Mount Everest. "Namgel dwukrotnie uratował moje życie" - powiedział Kobold wspominając niebezpieczne sytuacje, które miały miejsce w drodze na szczyt. W tzw. strefie śmierci, czyli powyżej 8 tys. Szerpa naprawił butlę z tlenem swojego klienta. Zaś podczas schodzenia pomógł Koboldowi rozwiązać problem ze sprzętem asekuracyjnym. Największe podziękowania należą mu się jednak za reanimację żony Kobolda, która w obozie drugim nagle straciła przytomność i przestała oddychać. "Z pomocą Namgela i Thunda udało się ją przywrócić do życia" - wspomina Kobold. Aby wyrazić swoją wdzięczność w praktyczny sposób, twórca luksusowych zegarków postanowił zapewnić Szerpom bardziej bezpieczne zajęcie. Na pomysł, by zajęli się tworzeniem precyzyjnych zegarków wpadł Fiennes, który widział, z jakim zainteresowaniem Szerpowie oglądali w bazie pod Everestem narzędzia i mechanizmy zegarków, które przywiózł ze sobą Kobold. "Ich ciekawska natura i podekscytowanie wywołane precyzyjnym mechanizmem dało się łatwo zauważyć i tak narodził się pomysł, żeby Mike nauczył ich, jak robić zegarki" - wspomina Fiennes. Tak też się stało. Kobold zaprosił Namgela i Thundu na rok do Stanów Zjednoczonych, gdzie uczył ich, jak wyprodukować najwyżej klasy czasomierz "Made in Nepal". Limitowana edycja tych zegarków będzie zawierała kawałeczki skały ze szczytu Everestu. Wartość jednego zegarka to 16,5 tys. dolarów. "Nauka była bardzo trudna, ponieważ w tego typu zegarkach wszystko musi być perfekcyjne. Ale nasza praca jako Szerpów również jest ciężka. Musimy wnosić duże ciężary i aż do wysokości 8 tys. nie korzystamy z butli tlenowych" - wspomina 27-letni Namgel. Każdy z Szerpów był na szczycie Everestu już kilka razy, a nawet takie doświadczenie nie stanowi pełnej ochrony przed niebezpieczeństwami gór wysokich. "Jesteśmy bardzo szczęśliwi, ponieważ nie musimy już wychodzić w góry. Kocham wspinaczkę, ale cieszę się, że nasze rodziny nie muszą się już o nas martwić" - dodał przewodnik górski. Zegarki "z Everestu" sprzedawane będą za pośrednictwem marki Kobold w USA, ale powstać mają od początku do końca w pracowni w Nepalu. Szerpowie nie muszą dzielić się zyskami ze sprzedaży ani podpisywać umowy franczyzowej. "Są wspaniałymi twórcami zegarków. Dzięki doświadczeniu ryzykownej pracy przewodników himalajskich ich ręce w ogóle się nie trzęsą. To wielka zaleta, gdy ma się do czynienia z tysiącami małych części, które trzeba złożyć" - chwali Szerpów Kobold. Szerpowie to lud tybetański zamieszkujący Himalaje w Indiach i Nepalu. Mężczyźni są przeważnie tragarzami i przewodnikami wypraw w Himalaje. Jednym z bardziej znanych Szerpów był Tenzing Norgay, który w 1953 roku zdobył razem z Edmundem Hillarym Mount Everest.(PAP Life) jmy/ dki/ Dział: Krajobrazy świata Temat: Krajobraz wysokogórski Himalajów Podręcznik str. 149 – 154 Himalaje są najwyższym łańcuchem górski na Ziemi. Najwyższym punktem jest Mount Everest ma 8850 m Nazwa Himalaje pochodzi od słów hima oznaczającego śnieg oraz alaja, czyli dom, Himalaje to "dom śniegu". Cechy krajobrazu wysokogórskiego: charakterystyczne wiatry fenowe( ciepłe, suche, porywiste i silne) bardzo wysoka amplituda dobowa temperatur im wyżej tym niższa temperatura( na 100m w górę spadek temp. o 0,6°c) mała wilgotność powietrza . W najwyższych partiach Himalajów temperatura powietrza rzadko jest dodatnia. Prawie wyłącznie pada śnieg, a wiatr wieje z ogromna prędkością. Śnieg gromadzi się w dolinach, w których utworzyły się lodowce górskie. W Himalajach przebiega granica miedzy strefą klimat zwrotnikowego, który występuje w części południowej (klimat zwrotnikowy typ monsunowy, wilgotny), oraz strefa klimatów podzwrotnikowych (klimat typowo górski, chłodny, suchy). Obszary górskie charakteryzują się również wykształconymi piętrami roślinnymi. Piętra roślinne w górach wysokich - przykład Himalaje Źródło: Mieszkańcy Himalajów Żyjący w najwyższych górach świata Szerpowie mieszkają nawet na wysokości 5 000 m zajmują się hodowla jaków, owiec i kóz. Na niższych wysokościach na małych poletkach uprawiają ryż, herbatę, cytrusy. Szerpowie znajdują także zatrudnienie w turystyce, są często tragarzami i przewodnikami wypraw Temat: Krajobraz tajgi i tundry Podręcznik 142 – 148 Tajga występuje tylko na półkuli północnej w strefie klimatów umiarkowanych, zajmuje obszary północne Ameryki Północnej, Azji i Europy. Źródło: Klimat umiarkowany, lata są ciepłe i krótkie, a zimy długie, kiedy temperatura spada nawet do – 40ºC Tajga w zależności od położenia różni się składem gatunkowym, głównie tworzą ją lasy iglaste, które tworzą: świerki, sosny, jodły, modrzewie. W tajdze żyje wiele zwierząt: - łosie - niedźwiedzie - sobole - rosomak - ptaki: sikory, głuszce, jastrzębie Ze względu na niesprzyjające warunki tajga jest słabo zaludniona. W północno-wschodniej Azji żyją w tajdze Jakuci. Tradycyjnie zajmują się hodowlą reniferów, koni, myślistwem i połowem ryb. Tundra znajduje się w strefie klimatów okołobiegunowych, na półkuli północnej: w Ameryce Północnej, Azji i Europie. Źródło: Klimat charakteryzuje się niską temperaturą powietrza, latem rzadko przekracza 10ºC, a zimą spada nawet do – 50ºC. Tundra jest obszarem bezleśnym, występują tam: porosty, mchy, trawy, krzewinki, borówka, a także karłowate wierzby czy brzozy. Zwierząt jest bardzo mało, można tam spotkać: - pardwy - sowę śnieżną - piżmowoły - renifery - lisy polarne - gronostaje. Tradycyjna ludność tundry zajmowała się polowaniem na zwierzęta, łowieniem ryb. Tereny te zamieszkiwane są przez Inuitów. Temat: Krajobraz śródziemnomorski Podręcznik str. 136 – 141 Krajobraz śródziemnomorski występuje w rejonie Morza Śródziemnego, w strefie podzwrotnikowej. Podobne warunki jak na wybrzeżach Morza Śródziemnego panują również na niewielkich obszarach na czterech innych kontynentach: na zachodzie Ameryki Północnej i Południowej oraz na południu Afryki i Australii. W strefie klimatów podzwrotnikowych wokół Morza Śródziemnego: - lato w klimacie śródziemnomorskim jest gorące i suche - zima w klimacie śródziemnomorskim jest ciepła i deszczowa. Przeanalizuj mapę i klimatogram dla Rzymu, który znajduje się w podręczniku na str. 136 Roślinność w strefie śródziemnomorskiej jest przystosowana do letniego okresu suszy, liście drzew i krzewów są skórzaste – lśniące, grube i twarde, - oleandry - jałowce - mirty - wawrzyny Można także spotkać : - powojniki - kolcolisty - rozmaryny Na terenach niewykorzystywanych rolniczo występuje makia – zarośla wiecznie zielonych krzewów ( jałowców, oleandrów, mirtów, wawrzynów) i niskich drzew (m. in. Cyprysów, dębów, i sosen pinii) charakterystyczne dla strefy śródziemnomorskiej. W strefie krajobrazu śródziemnomorskiego żyje wiele gatunków zwierząt: - daniele - kozice - muflony - koziorożce - wiewiórki - owady – cykady - gady – jaszczurki, węże, gekon śródziemnomorski - ptaki – cierliki Ludność strefy śródziemnomorskiej zajmuje się rolnictwem i turystyką. Charakterystycznymi elementami krajobrazu są sady drzew oliwnych, cytrusowych (pomarańczy, cytryn, mandarynek) i winnice. W rejonie Morza Śródziemnomorskiego powstały jedne z najstarszych cywilizacji świata, rozwinęła się tam kultura Egiptu, starożytnej Grecji i Rzymu. Wybrzeża Morza Śródziemnego są bardzo chętnie odwiedzane przez turystów z powodu ciepłego i słonecznego lata oraz licznych zabytków. Kraje Basenu Morza Śródziemnego m. in. Hiszpania, Francja, Włochy, Grecja, Chorwacja, północna Afryka - Egipt. Temat: Krajobraz pustyni gorącej i pustyni lodowej cz. 2 Pustynia lodowa Podręcznik - 133 Pustynia lodowa to obszar ubogi w roślinność, ale bardzo bogaty w lód Regiony, w jakich występuje pustynia lodowa to obszary wokół bieguna północnego i bieguna południowego Biegun północny – Arktyka w skład, której wchodzi Ocean Arktyczny, wyspy na tym oceanie – Grenlandia (największa wyspa na świecie) oraz obszary północne Ameryki Północnej, Europy i Azji Źródło: Biegun południowy – Antarktyka, obejmuje kontynent Antarktyda, wyspy, które się tam znajdują oraz Ocean Południowy. Źródło: Klimat jest bardzo surowy, charakteryzuje się niskimi wartościami temperatury powietrza. W zimie na Grenlandii temperatury dochodzą do - 50ºC. Zimniejsza jest Antarktyka, ponieważ jest tam wielki ląd, który szybko się wychładza. Wieją bardzo silne wiatry, a opady są niewielkie, wyłącznie w postaci śniegu, dlatego też na tym obszarze występuje lądolód - potężna pokrywa lodowa. Na wybrzeżach żyją duże ssaki lądowe, np.: wół piżmowy, renifer karibu, niedźwiedź polarny. W wodach arktycznych żyje wiele gatunków fok, ryb, liczne są także ptaki, które latem gniazdują na lądzie, ale żerują w pasie wód przybrzeżnych. Na Antarktyce żyją pingwiny Na obszarach polarnych na północy mieszkają Eskimosi, Lapończycy, Nieńcy, żyją oni z rybołówstwa, myślistwa oraz hodowli reniferów. Na Antarktydzie znajdują się jedynie stacje badawcze, w których czasowo przebywają naukowcy. Na tych obszarach występują dni i noce polarne. W czasie dnia polarnego Słońce nie zachodzi dobę lub dłużej, a w czasie nocy polarnej – nie wschodzi przez dobę lub dłużej. Na biegunach dzień i noc polarna trwają po półmroku. Temat: Krajobraz pustyni gorącej i pustyni lodowej cz. 1 Pustynia gorąca Podręcznik str. 127 – 130 Pustynia – obszar, na którym ze względu na niesprzyjające warunki klimatyczne roślinność jest bardzo uboga lub w ogóle nie występuje; wyróżnia się pustynie gorące oraz pustynie lodowe. Pustynia gorąca leży w strefie klimatów zwrotnikowych, który charakteryzuje się tym, że przez cały rok jest tam gorąco i sucho, opady są bardzo niewielkie i nieregularne. Może się zdarzyć, że deszcz nie pada przez kilka lat. Najbardziej znaną pustynią na świecie jest Sahara, która leży w północnej Afryce. W zależności od rodzaju podłoża możemy wyróżnić pustynie: piaszczyste żwirowe kamieniste. Wiatr wiejący na pustyni piaszczystej usypuje wydmy, a na pustyni kamienistej wiatr uderza niesionym piaskiem w większe fragmenty skalne i w taki sposób powstają formy o różnych kształtach nazywane grzybami skalnymi. Rośliny i zwierzęta na pustyni gorącej Pustynia formacja roślinna gdzie jest mało roślin. Na pustyni wykształciły się rośliny, które mają umiejętność przeżycia w trudnych okolicznościach, kiedy jest gorąco i sucho: kaktusy – opuncja, tamaryszki. Bujna roślinność występuje jedynie w oazach. Oaza – miejsce na pustyni, w którym wody podziemne znajdują się płytko pod powierzchnią gruntu; występująca tam roślinność jest znacznie bujniejsza niż na otaczających terenach. Zwierzęta także przystosowały się do życia na pustyni np. wielbłąd, który w garbie ma dużo tłuszczu, z którego korzysta kiedy, przez długi czas nie ma wody, skoczek pustynny, fenek (polują w nocy, w dzień chowają się przed słońcem). Na pustyni bywa, że w ciągu dnia powietrze nagrzewa się powyżej 40°C, a nocą temperatura może spaść nawet poniżej 0°C. Ludzie, którzy mieszkają na pustyni w Afryce to Beduini, zajmują się oni głównie hodowlą zwierząt – wielbłądy, owce, kozy. Mieszkańcy pustyni budują domy z kamienia i gliny. Zadanie Wykonaj w zeszycie zadanie. Zadanie należy przesłać na adres: sp6geografia@ do r. Temat: Krajobraz sawanny i stepu Podręcznik 120 - 126 Sawanna 1. Sawanna występuje w strefie klimatów równikowych. Temperatura jest tam wysoka przez cały rok, a roczne sumy opadów w pobliżu pustyń wynosi od 200 mm do 1000mm w sąsiedztwie lasów równikowych.. Zajmuje ona rozległe obszary w Afryce, Ameryce Południowej i Australii. Źródło: 2. W sawannie wyróżniamy: - porę deszczową – rośliny mają wody pod dostatkiem, bujnie się wówczas rozwijają, kwitną i wydają owoce - porę suchą – nadal jest gorąco, ale brakuje wody, roślinność częściowo zamiera aż do następnej pory deszczowej (w dolinach rzek pojawiają się wąskie pasy wiecznie zielonych drzew, zwane lasami galeriowymi). 3. Świat roślin i zwierząt sawanny Na sawannie występują trawy oraz nieliczne drzewa – baobaby i akacje. Zwierzęta: antylopy, zebry, słonie, żyrafy, lwy lamparty, gepardy, sępy, szakale 4. Życie mieszkańców strefy sawann Mieszkańcy sawanny w Ameryce Południowej i Afryce zajmują się głównie rolnictwem. Wprawdzie na słabych czerwonych glebach uprawiają: proso, sorgo, kukurydzę, maniok, jednak częściej zajmują się pasterstwem bydła, kóz i owiec. Wędrują w poszukiwaniu pożywienia dla zwierząt. Ludem żyjącym na sawannie są Masajowie, rozproszeni są na terenach północnej Tanzanii i południowej Kenii. Wysocy, szczupli i odziani w kolorowe szaty są chyba najbardziej charakterystycznym plemieniem Czarnego Lądu. Step 1. Stepy występują w suchej strefie klimatu umiarkowanego (deszcze i umiarkowane temperatury powietrza występują prze stosunkowo krótki czas wiosną i jesienią) – taki rodzaj klimatu umiarkowanego nazywamy kontynentalnym. Charakteryzują się gorącym suchym latem i mroźną i sucha zimą. Step jest bezdrzewną, trawiastą formacją roślinną, z możliwą domieszką krzewów. W różnych częściach świata tę formację określa się różnymi nazwami: step – Azja i Europa preria – Ameryka Północna (Wielkie Równiny Prerii) pampa – Ameryka Południowa (Nizina LaPlaty) Źródło: 2. Świat roślin i zwierząt stepów Stepy rozległe tereny porośnięte trawami i niskimi roślinami. Na stepach żyją różnorodne zwierzęta: gryzonie np. świstaki, pieski preriowe i susły, ssaki kopytne np. osły, suhaki, bizony oraz ptaki, kuropatwy, przepiórki. Niezwykle bogaty jest świat owadów. 3. Życie mieszkańców stepów Ziemia na stepach jest żyzna i bogata w próchnicę, dzięki temu plony są obfite. Mimo to życie na stepach jest wymagające. Brakuje tu wody i niewiele jest roślin dających jadalne owoce. Mieszkańcy stepów niektórzy Mongołowie i Kazachowie prowadzą tradycyjny tryb życie, zajmują się chowem zwierząt, głównie bydła. Zwierzęta hodowano na mleko i mięso. Z kolei skóry, kości i wełna były materiałami do konstrukcji przenośnych domów nazywanych jurtami (w Azji) lub tipi (w Ameryce). Ze skór szyto ubrania, a wełna stała się surowcem do wytwarzania tkanin, dywanów i koców. Prowadzą oni koczowniczy tryb życia. Zadanie dla chętnych: Wykonaj dioramę wybranego krajobrazu świata. Przestrzenna makieta z kartonu, która przedstawia „scenę”, wybranego krajobrazu: wilgotnego lasu równikowego, stepu, sawanny, pustyni gorącej, pustyni lodowej, tundry, tajgi, wysokogórski Himalajów. Do makiety należy dołączyć podpis z nazwą krajobrazu oraz imieniem i nazwiskiem oraz klasą. Wykonane makiety proszę przechować, aby później uczniowie mogli je przynieść do szkoły. Poniżej przykładowe zdjęcie dioramy.

dlaczego szerpowie są przewodnikami i tragarzami